Virtuele blik op de Bocholter Graven
doorheen de tijd

Foto: Reinier Ellenkamp

Virtuele blik op de Bocholter Graven doorheen de tijd

Ulco Glimmerveen ontwikkelde voor GrensPark Kempen~Broek een reeks digitale beelden, gebaseerd op actuele historische informatie en bronnen. Zo zie je de landweer in de 14de eeuw, de 16de eeuw en de 19de eeuw en krijg je een indruk van het landschap en detailbeelden van deze grensverdediging en haar gebruikers. De Bocholter Graven en hun betekenis voor de regio komen weer tot leven. Meer nog, je bent er gewoon bij!

De beelden zijn een interpretatie van de beschikbare historische en archeologische onderzoeksresultaten, geen exacte weergave van de situatie in het verleden.

Klik in de illustraties op vergrootglazen voor extra weetjes!

14de eeuw

De eerste landweer werd al in 1389 aangelegd. Om de grensruzies van de naburige dorpen uit het Prinsbisdom Luik en het Land van Thorn in te dijken, werd een verdedigingswal met 2 grachten aan weerzijden opgetrokken. Tegelijk diende deze “Graft” ook als veekering voor de grazende kuddes van de dorpsgemeenschappen.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in 1389.
Wie de grens wou oversteken tussen de twee gebieden, kon dat enkel via de -controleerbare- weg die dwars door de landweer liep. Het geheel lag op een droge zandrug in een verder nat en dus ontoegankelijk landschap. Ten noorden van de zandrug met daarop de landweer lag het uitstrekte, moerassige Bocholter- en Wijffelterbroek.

Ook ten zuiden van de zandrug zorgde water voor een natuurlijke barrière: de Abeek die tegenwoordig netjes binnen de oevers gehouden wordt, liep toen meer organisch door haar drassige vallei.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in 1389. Klik op de illustratie om ze groter te bekijken

Illustratie: © Ulco Glimmerveen

16de eeuw

Het Loonse platteland werd in de 16de eeuw dikwijls onder de voet gelopen door Spaanse legertroepen of roversbendes, en dorpen werden geplunderd. De oorspronkelijke landweer (Bocholter Graft) werd uitgebreid en versterkt. Er waren vermoedelijk drie aarden wallen met elk twee grachten, de Bocholter Graven. Op de doorgangsweg kwamen slagbomen. Het Gravencomplex  beleefde zijn hoogdagen.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 16e eeuw.

De oostelijke, oorspronkelijke Graft bleef behouden.

Het geheel van de Graft samen met de twee bijkomende wallen (Graven) was zo’n 500 meter lang en 100 meter breed. Een grote landweer in zijn soort!

Illustratie: © Ulco Glimmerveen

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 16e eeuw.

De gecontroleerde weg van Kreyel (in de rug) naar Stramproy (achter de horizon).

Het is aannemelijk dat de slagbomen aan de doorgang gecontroleerd werden door een bemande wachtpost: hier een schuilhutje en een uitkijkpost in de boom. Typisch was zo’n wacht -met toestemming van de prins-bisschop- georganiseerd zijn door de burgers van het nabijgelegen dorp zelf, zogenaamde “huyslieden”.

Illustratie: © Ulco Glimmerveen

Illustratie: © Ulco Glimmerveen

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 16e eeuw.

De knik in de weg zorgde ervoor dat grote groepen mensen en paarden, zoals legertroepen,  moesten vertragen.

Op de wallen werden haagbeuk, hulst en liguster aangeplant: deze ondoordringbare, soms doornige struiken vormden een extra hindernis. Heel waarschijnlijk stonden er ook hakhoutbosjes van hazelaar, wilg, els berk en eik.  

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 16e eeuw.

De meest westelijke wal was ongeveer 3 meter hoog en 5 meter breed en de flankerende grachten elk 1,5 meter diep en respectievelijk 5 en 4 meter breed. De grond uit de grachten werden gebruikt om de wal op te werpen.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 16e eeuw.
Klik op de illustratie om ze groter te bekijken

Illustratie: © Ulco Glimmerveen

19de eeuw

De functie van de Bocholter Graven, de verdediging tegen vreemde troepen, viel weg vanaf begin 19de eeuw wanneer de hele streek deel uitmaakte van de Franse Republiek.  De contouren van de grachten en wallen vervaagden stilaan; het complex verdween zo uit het collectieve  geheugen.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 19e eeuw.

Het behoud en beheer van het verdedigingssysteem viel weg terwijl de weg werd versterkt door de Franse bezetter om een vlotte doorgang te kunnen hebben. De verder moerassige omgeving stond aan de vooravond van een grote ontwateringscampagne om de gronden geschikt te maken als land- en bosbouwareaal.

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 19e eeuw.Klik op de illustratie om ze groter te bekijken

Virtuele blik op de Bocholter Graven in de 19e eeuw. Klik op de illustratie om ze groter te bekijken

Illustratie: © Ulco Glimmerveen